ODROWĄŻ

Pomnik pamięci mieszkańców wsi Szałas zamordowanych 8 kwietnia 1940 r.

(cmentarz)

31 marca przybyli do wsi Szałas żołnierze z Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego majora Henryka Dobrzańskiego "Hubala", którzy dzień wcześniej stoczyli zwycięski bój z Niemcami pod Huciskiem. Wkrótce zaczęły napływać informacje o zbliżających się Niemcach. 

1 kwietnia rozpoczęła się obława. "Hubalczykom" udało się uciec do lasu. W zaciętych walkach kilkunastu zginęło. 

Tego samego dnia Niemcy aresztowali 32 mężczyzn, głównie mieszkańców części Szałasu zwanej Komorniki. Wywieźli ich najpierw do Mniowa, a następnie do więzienia w Kielcach. Wszyscy zostali zamordowani.    

8 kwietnia Niemcy przystąpili do pacyfikacji Szałasu Starego. Spędzili do szkoły mężczyzn i rozstrzeliwali. Zamordowanych zostało 64 mężczyzn. Część ciał spłonęła wraz z zabudowaniami wsi. 

Tablica pamięci Żołnierzy AK i WIN

30 lipca 1949 r. w budynku Szkoły Powszechnej w Odrowążu odbyła się pokazowa sesja wyjazdowa Wojskowego Sądu Rejonowego w Łodzi, podczas której skazani zostali członkowie antykomunistycznej organizacji – Delegatury Sił Zbrojnych na  Kraj. Komunistyczny sąd orzekał karę śmierci wobec ppor. Henryka Dajera „Kowalskiego”, dowódcy placówki ZWZ–AK, a następnie „Nie” i DSZ w Odrowążu, strz. Jana Wydry „Młodego” i kpr. Franciszka Rurarza „Oseta” – kasjera II Zgrupowania (zamieniona na 15 lat więzienia), a wobec kolejnych sześciu kary długoletniego więzienia.

Tablicę ufundowano w 1993 r. Umieszczona została na zewnętrznej ścianie szkoły od strony podwórza przy ul. Szkolnej 25 w Odrowążu (51°08’06.2”N 20°38’39.3”E).

Grób nieznanych żołnierzy (cmentarz w Odrowążu)